Khung cảnh nhộn nhịp máy múc, xe tải khai thác đất trái phép tại thôn K4, xã Vĩnh Sơn, huyện Vĩnh Thạnh (Bình Định) thời điểm năm 2023, chở về thi công dự án Định canh định cư tập trung làng K2. VIDEO:ND.
Khai thác đất trái phép đổ về dự án, hơn 3 tháng sau Đoàn kiểm tra mới đến hiện trường!
Dự án Định canh định cư tập trung làng K2 (suối Đá, xã Vĩnh Sơn, huyện Vĩnh Thạnh) do UBND tỉnh Bình Định quyết định đầu tư, chủ đầu tư là UBND huyện Vĩnh Thạnh.
Nhà thầu thiết kế Công ty TNHH TV XD Toàn Thắng, giám sát thi công Công ty TNHH TV XD Toàn Phát, Công ty TNHH Xây dựng Tấn Thành (trụ sở tại huyện Tuy Phước, Bình Định) trúng thầu thi công xây dựng.
Vốn đầu tư từ nguồn ngân sách Trung ương hỗ trợ và ngân sách huyện Vĩnh Thạnh. Tổng mức đầu tư của dự án Định canh định cư tập trung làng K2, được phê duyệt là hơn 25 tỷ đồng.
Trong đó, riêng hợp đồng thi công gói thầu Toàn bộ khối lượng thi công xây dựng và lắp đặt thiết bị, do Công ty TNHH Xây dựng Tấn Thành thực hiện, trị giá gần 17,5 tỷ đồng. Theo hợp đồng, dự án khởi công xây dựng từ tháng 12/2022 và hoàn thành vào tháng 11/2023.
Hiện trường tại thôn K4, xã Vĩnh Sơn, huyện Vĩnh Thạnh (Bình Định) thời điểm khai thác đất trái phép diễn ra rầm rộ với 2 máy múc, hàng loạt xe tải ra vào liên tục. Ảnh chụp năm 2023.
Cũng cùng 1 địa điểm hiện trường khai thác đất trái phép tại thôn K4, xã Vĩnh Sơn, huyện Vĩnh Thạnh (Bình Định) với bức hình trên, vào năm 2024 hiện trường để lại cho thấy, khối lượng đất rất lớn đã bị khai thác vận chuyển đi nơi khác, so sánh khoảng cách giữa ngôi nhà với quả đồi tại thời điểm trước và sau khi khai thác, đã cách nhau rất xa. Ảnh chụp tháng 5/2024.
Trong thẩm định thiết kế bản vẽ thi công, Sở Xây dựng tỉnh Bình Định yêu cầu, dự án lấy vật liệu san nền đất đồi tại thôn K3, xã Vĩnh Sơn, cự ly vận chuyển là 4km, để phục vụ thi công việc san lấp.
Tuy nhiên, trên thực tế, theo tìm hiểu của phóng viên Dân Việt, dự án Định canh định cư tập trung làng K2, đã “tiêu thụ” đất được khai thác trái phép, tại thôn K2, K4, xã Vĩnh Sơn.
Từ tháng 8/2023, hoạt động khai thác đất trái phép diễn ra trong nhiều ngày, hàng loạt xe tải ra vào liên tục chở đất đến điểm đổ, thi công dự án.
Thế nhưng, đến hơn 3 tháng sau, khi “mọi chuyện đã rồi”, thì Phòng Tài nguyên Môi trường huyện Vĩnh Thạnh, UBND xã Vĩnh Sơn mới đến lập biên bản, kiểm tra hiện trường.
Tháng 1/2024, ông Lê Minh Thông – Phó Chủ tịch UBND huyện Vĩnh Thạnh đã ký Quyết định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực khoáng sản, đối với ông Nguyễn Minh Tươi (nghề nghiệp lái xe, ở huyện Tuy Phước).
Theo Quyết định của UBND huyện Vĩnh Thạnh, từ ngày 18/8/2023 đến ngày 7/9/2023, ông Tươi đã tổ chức khai thác khoáng sản là đất san lấp không có giấy phép khai thác khoáng sản của cơ quan Nhà nước có thẩm quyền cấp, tại thôn K2, K4 xã Vĩnh Sơn, với tổng khối lượng gần 3.800m3.
Ông Tươi bị UBND huyện Vĩnh Thạnh, xử phạt hành chính 45 triệu đồng, buộc nộp lại số tiền bằng trị giá đã tiêu thụ hơn 76 triệu đồng, theo giá vật liệu xây dựng tại Thông báo số 159 ngày 2/4/2021 của liên Sở Xây dựng – Tài chính.
Ở dưới lớp đất nền, khối lượng đất rất lớn (có màu nhạt) được vận chuyển từ nơi khác về thi công dự án Định canh định cư tập trung làng K2 từ tháng 8/2023, bên trên là lớp đất có màu nâu đậm. VIDEO: ND.
Mặc dù khai thác đất trái phép diễn ra nhiều ngày liền và đã hoàn thành việc đổ về thi công dự án Định canh định cư tập trung làng K2, bắt đầu từ tháng 8/2023. Thế nhưng, đến hơn 3 tháng sau, tức là vào tháng 12/2023 Phòng Tài nguyên Môi trường huyện, UBND xã Vĩnh Sơn mới đến hiện trường, lập biên bản kiểm tra thực tế khu vực khai thác khoáng sản trái phép trên.
Thời điểm này, tất nhiên mọi hoạt động khai thác khoáng trái phép đã dừng và không còn thiết bị, phương tiện khai thác. Hiện trường để lại trơ trọi quả đồi bị băm vằm, nham nhở.
Trong khi đó, mặc dù UBND huyện Vĩnh Thạnh xác định tổng khối lượng gần 3.800m3 đất bị khai thác trái phép tại thôn K2,K4, tuy nhiên ghi nhận thực tế tại hiện trường của phóng viên, thì khối lượng khai thác đất chỉ riêng tại thôn K4, với diện tích rất lớn. Một phần quả đồi đã bị khai thác trắng, vách cao lên đến hơn 10 mét, dựng đứng, bên trên có dấu hiệu sạt lở.
“Hiện trường thực tế, không phải chỉ riêng việc khai thác đất chở về dự án Định canh định cư tập trung làng K2, mà do khu vực này, trước đây đã từng bị khai thác đất với khối lượng rất lớn. Còn khối lượng khai thác đổ về dự án, qua đo đạc chỉ gần 3.800m3 đất”, đại diện Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng và phát triển quỹ đất huyện Vĩnh Thạnh, cho hay.
Ông Đinh Khánh – Chủ tịch UBND xã Vĩnh Sơn cho biết: “Đất bị khai thác với khối lượng lớn, nhưng xã lại nghĩ nằm trong dự án của huyện. Khi phát hiện đây là hoạt động khai thác đất trái phép, UBND xã đã báo UBND huyện xử lý”.
Hoạt động khai thác đất trái phép diễn ra rầm rộ tại thôn K4, xã Vĩnh Sơn, huyện Vĩnh Thạnh (Bình Định) hồi năm 2023. Ảnh cắt từ video.
Nói về việc chậm trễ phát hiện để khai thác đất trái phép kéo dài, ông Lý Hoài Nam – Trưởng phòng Tài nguyên Môi trường huyện Vĩnh Thạnh cho rằng, trước hết trách nhiệm thuộc về UBND xã Vĩnh Sơn, địa bàn quản lý.
“Khu vực khai thác đất trái phép ở xa, chúng tôi lại không nhận được tin báo. Sau khi công trình cơ bản hoàn thành thì mới nhận được thông tin và đến hiện trường, lập biên bản hiện trạng khai thác đất”, ông Nam cho hay.
Theo Phòng Tài nguyên Môi trường huyện Vĩnh Thạnh, khi lập biên bản hiện trường thì hoạt động khai thác đã dừng, không còn phương tiện, phải dựa vào lời khai các cá nhân có liên quan và đo đạc hiện trường, để xác định khối lượng.
Ông Lê Anh Tín – Phó Giám đốc Công ty TNHH Xây dựng Tấn Thành cho biết, dự án Định canh định cư tập trung làng K2 không quy hoạch mỏ đất, nên khi thiếu đất thì “địa phương chỉ đâu, nhà thầu lấy đó”, với mục đích phục vụ thi công dự án và chỉ kê khai nộp thuế tài nguyên môi trường, không cần xuất hoá đơn về nguồn gốc đất.
Với gần 3.800m3 đất khai thác trái phép dùng san lấp dự án, ông Tín khẳng định: “Khối lượng này nằm trong dự án nhưng do mưa, khiến đất trôi ra bên ngoài. Kỹ thuật dự án sợ thiếu đất của công ty, nên đã liên hệ lái xe lấy đất của người dân, bù vào”.
Hiện trường nhà thầu thi công dự án Định canh định cư tập trung làng K2 dùng đất “lậu” vào năm 2023, lãnh đạo Công ty TNHH Xây dựng Tấn Thành khẳng định: “Khối lượng thiếu hụt, do mưa trôi đất dự án ra ngoài”. Ảnh cắt từ video.
Chủ đầu tư nói gì?
Ông Nguyễn Hữu Châu – cán bộ kỹ thuật phụ trách dự án Định canh định cư tập trung làng K2 thuộc Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng và phát triển quỹ đất huyện Vĩnh Thạnh (đại diện chủ đầu tư dự án) cho biết, năm 2023, huyện Vĩnh Thạnh xin tỉnh quy hoạch mỏ đất, để lấy đất phục vụ dự án. Tuy nhiên, thủ tục cấp phép mỏ đất làm không kịp, trong khu dự án cứ hối thúc tiến độ.
“Việc thi công xây dựng dự án chủ yếu san lấp đất tại chỗ, lấy đất trên cao san lấp bằng phẳng khu vực thấp. Tuy nhiên, do thiếu gần 3.800m3 đất, các lái xe thoả thuận với người dân địa phương, đi “đánh quả” khai thác đất trái phép, tất cả đổ về dự án. Vì thật ra, không có mỏ đất”, ông Châu thừa nhận.
Vẫn theo ông Châu, người đứng ra khai thác đất trái phép chở về thi công công trình là ông Nguyễn Minh Tươi (ở huyện Tuy Phước), quản lý đội xe thi công tại công trình.
Hậu quả của việc khai thác đất trái phép để lại, một phần quả đồi bị “bốc” đi, cây cối có hiện tượng sạt lở. Ảnh: DT.
Đối với trị giá gói thầu thi công xây dựng của dự án gần 17,5 tỷ đồng, đến nay Ban đã giải ngân thanh toán theo khối lượng hoàn thành công việc, cho Công ty TNHH Xây dựng Tấn Thành số tiền 17,2 tỷ đồng.
Riêng, khối lượng đất khai thác trái phép đã san lấp thành nền tại dự án và đã được tính khối lượng để nghiệm thu thanh toán.
“Chuyện hoá đơn đất là của nhà thầu, việc mua hoá đơn ở đâu, chủ đầu tư không kiểm soát được. Hiện tại, nhà thầu chưa cung cấp hoá hơn, gửi chủ đầu tư. Sau khi quyết toán hoàn thành công trình, chúng tôi sẽ yêu cầu nhà thầu xuất hoá đơn, tổng giá trị hợp đồng cho dự án”, ông Châu nói.
Trước câu hỏi, tại sao nhà thầu dùng đất khai thác đất trái phép thi công dự án, nhưng chủ đầu tư, giám sát thi công vẫn không có ngăn chặn?, ông Châu nói rằng: “Chuyện này khó nói. Phải chấp nhận làm, để hoàn thành công việc”.
Dự án Định canh định cư tập trung làng K2 (suối Đá, xã Vĩnh Sơn, huyện Vĩnh Thạnh), do Công ty TNHH Xây dựng Tấn Thành thi công. Ảnh: DT.
Ông Lê Hàn Sinh – Phó Giám đốc Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng và phát triển quỹ đất huyện Vĩnh Thạnh thừa nhận, Công ty TNHH Xây dựng Tấn Thành đã dùng đất có nguồn gốc bất hợp pháp, để thi công dự án Định canh định cư tập trung làng K2.
Theo ông Lê Hàn Sinh, việc đã giải ngân số tiền 17,2 tỷ đồng, Ban này không yêu cầu Công ty TNHH Xây dựng Tấn Thành xuất hoá đơn từng phần, mà dựa vào khối lượng hoàn thành công việc do tư vấn giám sát, kỹ thuật của chủ đầu tư xác nhận, để nghiệm thu và thanh toán theo tiến độ, cho nhà thầu.
Khi hoàn thành công trình, Công ty TNHH Xây dựng Tấn Thành sẽ xuất đơn tổng giá trị xây lắp một lần, để chủ đầu tư củng cố hồ sơ, hoàn công trước khi quyết toán.
“Đến nay, công trình chưa được nghiệm thu bàn giao, đưa vào sử dụng. Ban đang làm báo cáo, gửi Sở Xây dựng để kiểm tra chất lượng. Khi nghiệm thu, Ban sẽ yêu cầu nhà thầu xuất hoá đơn, các hồ sơ đi theo hợp đồng, để quyết toán”, ông Sinh cho hay.
Hậu quả để lại tại khu vực khai thác đất trái phép ở xã Vĩnh Sơn, huyện Vĩnh Thạnh, là vách đồi dựng đứng, bên trên có dấu hiệu sạt lở, nguy cơ mất an toàn vào mùa mưa. Ảnh: DT.
Vì sao xử phạt cá nhân, mà không xử phạt doanh nghiệp?
Phó Giám Công ty TNHH Xây dựng Tấn Thành Lê Anh Tín, cho rằng: “Ông Nguyễn Minh Tươi, người khai thác đất trái phép là tài xế xe ở ngoài, không phải của công ty”.
Điều khá ngạc nhiên, ông Nguyễn Minh Tươi cũng khẳng định, không phải là lái xe thuộc Công ty TNHH Xây dựng Tấn Thành, nhưng lại là người đứng ra tổ chức khai thác đất “lậu”, để chở về thi công dự án.
“Không có việc mua bán đất giữa tôi và nhà thầu thi công dự án. Tuy nhiên, do áp lực tiến độ, trong khi dự án còn thiếu đất nên tôi đã liên hệ với người dân để khai thác đất khi chưa có giấy phép khai thác. Sau khi khai thác đất, thì trả mặt bằng cho họ”, ông Tươi nói lý do.
Theo Phòng Tài nguyên và Môi trường huyện Vĩnh Thạnh, do ông Nguyễn Minh Tươi là người nhận đã tổ chức khai thác đất trái phép, chở về dự án Định canh định cư tập trung làng K2, do Công ty TNHH Xây dựng Tấn Thành thi công.
Vì vậy, UBND huyện đã ra quyết định xử phạt cá nhân – người trực tiếp khai thác, mà không xử phạt doanh nghiệp.
Trao đổi với Dân Việt, tại sao không xử phạt doanh nghiệp mà xử phạt cá nhân (xử phạt doanh nghiệp thì mức phạt và nguồn thu về ngân sách cao hơn-PV), ông Lê Minh Thông – Phó Chủ tịch UBND huyện Vĩnh Thạnh (người ký Quyết định xử phạt vi phạm hành chính) cho biết, nếu xử phạt doanh nghiệp thì sau này bị “vướng”, xử phạt cá nhân cho “gọn”. Việc này, đã xin ý kiến lãnh đạo UBND huyện.
Ông Thông nói rằng, mình ký quyết định xử phạt, căn cứ hồ sơ cơ quan chuyên môn cấp dưới đề xuất lên và ông Nguyễn Minh Tươi, đứng ra nhận là người tổ chức khai thác đất “lậu”.
“Huyện đã ra quyết định xử phạt, truy thu các khoản thuế, người vi phạm đã nộp ngân sách hơn 200 triệu đồng”, ông Thông nói.
